Fiziksel ve ruhsal sağlığınızı etkileyen ciddi sağlık sorunlarından biri yeme bozuklukları olarak gençlerde, çocuklarda ve ileri yaşlarda ortaya çıkmaktadır. Öyle ki yemek yeme, kilo sorunları ve görünüşünüz hakkında düşünme ve yeme davranış bozuklukları gibi sorunları bir arada toparlar. Böylelikle sağlığınız, duygularınız ve yaşamınızı yakından etkileyen yeme bozukluğu yaşamsal işlev görme yeteneklerini sınırlandırmaktadır.
Yeme bozuklukları etkili bir şekilde tedavi istemektedir. Tedavi edilmediği takdirde uzun vadede büyük sorunlara dönüşür. Hatta bazı durumlarda ölümle sonuçlanmaktadır. Bu aşamada en yaygın türleri anoreksiya, bulimia ve tıkanmaya kadar giden yeme bozuklukları olarak görülmektedir. Belirtiler ise kişilerde farklı olabilir.
Görülen çoğu yeme bozuklukları kiloya, vücut şekline ve yiyeceklere odaklanma ile olmaktadır. Bu durum farklı ve tehlikeli bir yeme davranışına eden olur. Vücudun ihtiyacı olan beslenmeyi etkiler. Kalbe, sindirim sistemine, dişlere, kemiklere ve ağza zarar verir. Hatta başka hastalıkları beraberinde getirir. Zira depresyon, kendine zarar verme, kaygı ve intihar düşünceleri bu anlamda başlayanlardandır.
Yeme Bozuklukları Belirtileri
Belirtilerin görülmesi ile tetkik ve muayene sonrası sağlıklı beslenme ve uygun tedavi kişide düzelmelere neden olur. Atacağınız her küçük adım yeme bozukluğunun neden olduğu sorunları azaltır.
Kişide görülen yeme bozuklukları belirtileri yeme bozukluğunun türüne göre farklı semptom olarak yansımaktadır. Öyle ki kişi hiç yemek yemediği gibi tıkanırcasına yemek yiyebilir. En sık görülenleri ise Anoreksiya ile bulimia olmaktadır. Bu rahatsızlığı edinen kişilerin vücutları farklı tip ve boyutlarda olabilmektedir.
Anoreksiya
Toplumda en sık görülen yeme bozukluklarından biri Anoreksiya özelikle yaşamı tehdit eden bir bozukluktur. Sağlıksız kalan vücut, kilo alma sorunları, kilo alma korkusu, gerçekçi olmayan kilo ve şekil bozukluğu görüşlerine hakimdir. Daha çok kişi kilosunu ve şeklini kontrol etmek için çaba sarf eder. Bu durum kişinin yaşamını ve günlük hayatını çok ciddi olarak etkilemektedir.
Anoreksiya, kalorileri ciddi şekilde sınırlandırır. Hatta belli yiyecekleri kesmeyi içerebilir. Kişide fazla egzersiz yapmak, diyet yardımcıları kullanmak veya yemek yedikten sonra kusmak gibi diğer kilo verme yöntemleri söz konusu olabilir. Kilo verme çabaları, gün boyu sürer. Yemek yemeye devam eden veya kilosu çok düşük olmayan kişilerde bile ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Bulimia
Yaşamı tehdit eden yeme bozukluklarından biri de Bulimia’dır. Bu rahatsızlığın belirtileri ise abur cuburlar yemek ve sonrasında da kusma nöbetleri geçirmektir. Hatta bazen yemeyi çok ciddi şekilde sınırlamaktadır. Bu sınırlama sonrasında ise aşırı yeme güdüsü başlar. Ardından da kusma ile boşaltma dürtüleri ön plana çıkar.
Kısa sürede aşırı yemek yeme bulimia belirtisidir. Hatta tıkanırcasına yemek yiyenler üzerinde bir kontrol sağlamazlar. Kendilerini durduramayacaklarını düşünürler. Yemek yedikten sonra ise suçluluk duyarlar. Utanç duyar ve kilo alma korkusu yaşar. Kusma, fazla egzersiz, bir süre yemek yememe, müshil diğer yöntemler olarak Bulimada görülmektedir. Hatta bazı kişilerin kilo vermek için insülin ilaçları alma ve dozajını değiştirme gibi yollara başvurmaktadır.
Tıkanırcasına Yeme Bozuklukları
Kısa sürede çok fazla yemek yemeyi içeren tıkanırcasına yeme bozuklukları görülen üç türden biridir. Yemek yerken kontrol yokmuşcasına bir davranış sergilenmektedir. Hatta tıkanma esnasında dahi yemek yeme çabası vardır. Zira aç olmadığında bile yemek yeme devam eder. Öyle ki tokluk hissi olmasına rağmen kişi yemeye devam etmektedir.
Çok yeme sonrası kişi suçluluk hisseder. Beraberinde tiksinti ve utanç başlar. Kilo alma korkusu olur. Sonrasında yemek yemeyi de sınırlamaya başlar. Ancak bir süre sonra döngü tekrar başlamaktadır.
Yeme bozuklukları içerisinde kısıtlayıcı gıda alımı bozukluğu da bulunur. Bazı yiyecekler yememe olarak tanımlanan bu husus kişinin günlük beslenme ihtiyacını karşılamamaktadır. Böylelikle kişinin günlük olarak büyüme, gelişme ve işlevselliklerinde sorunlara neden olur. Bu tür kişilerde kilo alımı ve vücut bozukluğu korkusu bulunmamaktadır. Hatta yemek yemeye ilgi duymaz. Ancak belirli yemekler, renkler ve tatlar ile kokulardan kaçabilirler. Mide problemi yaşamak, boğulmak ve kusmaktan korkan kişiler gıda alımı bozukluğu yaşayanlardır.
Doktora Ne Zaman Gitmeli
Yeme bozuklukları belirtileri taşıyan kişiler doktora ne zaman gitmeli. Teşhis her yaşta olabilir. Bu anlamda yeme bozukluğunuzu kendi başınıza yönetmek zorlaşabilir. Erken teşhis, erken tedavi çok önemlidir. Ne kadar erken olursa o kadar çabuk iyileşme sağlanır. Bu anlamda yeme bozukluğu semptomları görünüyorsa sağlığınız ciddi şekilde etkilenecektir. Yemek yeme bozuklukları sizin yaşamınızı etkiliyor ve hayatınız ile sağlığınızı engelliyorsa mutlaka tıbbi yardım almak gerekir. Genelde kişiler tedaviye ihtiyaç olmadığını düşünebilir. Ancak şiddetli semptomlar başladığında farkına varır. Bu aşamada en önemlisi kişinin duyduğu utanç ve suçluluk tıbbi destek almak için başvuruyu engellemektedir.
Yeme bozukluğu olan kişilerin dikkat etmesi gerektiği hususlar bu aşamada önemli olur. Yeme bozuklukları, bazıları yaşamı tehdit eden çok çeşitli komplikasyonlara neden olmaktadır. Yeme bozukluğu ne kadar şiddetli veya uzun sürüyorsa, ciddi komplikasyonların meydana gelme olasılığı o kadar yüksek olmaktadır. Yaşanılan bazı komplikasyonlar şunlardır;
- Depresyon
- Kaygı
- Ciddi sağlık sorunları
- İntihar düşüncesi
- Büyüme ve gelişme sorunları
- Sosyal ilişki sorunları
- Madde kullanımı ve bozuklukları
- İş, okul bozukluğu
- Ölüm
Yeme Bozuklukları Nasıl Önlenir?
Yeme bozukluğu tedavisi ve çalışmaları mümkün olsa da yeme bozukluklarını önlemenin kesin olarak bir yolu bulunmamaktadır. Çocuklarda yeme bozukluğu risklerini azaltabilirsiniz. Ancak ileri yaşlarda olan kişilerde bu durum çok daha zor olmaktadır.
Yeme Bozukluğu olan kişilerde başlıca görülen emareler şunlardır;
- Öğün atlama
- Yemek yemek için bahaneler uydurmak
- Yemeye ve sağlıklı beslenmeye faza odaklanma
- Ailenin yemeği yerine kendi yemeklerini yapmak
- Sosyal faaliyetlerden kaçınmak
- Kilo alımı ile sık şikayetlerde bulunmak
- Sık kilo vermekten bahsetmek
- Tekrar tekrar büyük parçalarda yemekler yemek
- Diyet takviyeleri uygulamak
- Kilo vermek için yan bitkisel ürünler kullanmak
- Standart bir insanın çok çok üzerinde egzersizler yapmak
- Diş minesi kayıpları
- Yemek yemede iğrenme, utanç ve suçluluk
- Gizli yemek yemek
Sizin veya çocuğunuzun yeme bozukluğu olabileceğinden endişeleniyor olabilirsiniz. Bu gibi durumlarda mutlaka hekiminize başvurmanız ve tıbbi destek almanız gerekir. Hatta bu konuda uzman birinden ve psikiyatristten destek almak gerekir.
Yeme Bozuklukları Neden Olur?
Bu anlamda yeme bozukluklarının nedeni bilinmemektedir. Farklı akıl sağlığı durumlarında olduğu gibi bu rahatsızlıkta da belirli nedenler olmaktadır. Genetik olabilir. Özellikle ailenin geçmişinde bir yeme bozukluğu varsa bu durumu geliştiren genler olabilmektedir. Ancak herkes yeme bozukluğuna sahip olabilir. Bu durum genellikle gençlik ve erişkinlik yaşlarında ortaya çıkmaktadır. Ailede bu tür bozukluk bulunuyorsa bu hikayeler ile kişide çıkma olasılığı yüksek olabilir.
Kişinin sık diyet yapması aynı zamanda yemek bozukluları için risk faktörünü oluşturur. Yeni diyete başlayanlarda sık artan ve azalan ağırlık olduğu zaman bu durum maksimuma çıkar. Açlık beyne vurur ve ruh halini değiştirirken kaygı ve iştahın azalmasına neden olur. Bu durum ileri derecede kısıtlı yeme ya da problemli yeme davranışlarının devam etmesine ve sağlıklı beslenme alışkanlıklarına dönüşü zorlaştırabilir.
Bir diğer unsur ise strestir. Kişinin hayatını etkileyecek sınav, yarışma, işe girme, aile sorunları birçok stresi beraberinde getirebilir. Bu gibi durumlarda yaşanılan stres yeme bozukluklarına neden olabilmektedir.
Yeme Bozukluğunun Tedavisi İçin Ne Yapmalı?
Yemek bozukluklarında beslenme alışkanlığı ve yaşam tarzı değiştirilmesi gerekir. Özellikle tam tahıllar tüketilmelidir. Sebze ve meyveler açısından zengin bir diyet yapılmalıdır. Özellikle şeker, tuz, alkol ve doymuş yağ alımını sınırlamak gerekir. Aşırı diyet yapmayın. Kilo vermeniz gerekiyorsa bunun için diyetisyenden destek alın. Kilo kaybı için takviye ürünler almayı bırakın. Sizin için yeterli olan bir fiziksel aktivite yapın. Tempolu yürüyüş çok iyi olacaktır. Depresyon belirtisi bulunan kişiler mutlaka zihinsel olarak destek almalıdır.
Çocuklarda sağlıklı beslenme davranışlarının geliştirilmesi için yapılması gerekenler şunlardır:
- Ailedeki yemek yeme alışkanlıkları çocukları yakından etkilediği için çocuğunuzun yanında diyet yapmaktan kaçının.
- Çocuğunuzla iletişim kurum. İnternet ile diyete teşvik eden erişimlerden uzak tutun.
- Çocuğunuzun vücut imajı için teşviklerde bulunun.
- Sağlık uzmanından çocuğunuz için destek alın. Zira yeme bozukluğunun erken belirtileri önemlidir. Çocuğunuzun boy ve kilo indeksleri ile kontroller önemli olmaktadır.