Türk mitolojisi son yüzyılda Türki cumhuriyetlerdeki anlatılardan çıkıp makalelere ve bilimsel araştırmalara konu olmaya başlamış. İskandinav mitolojisi gibi Batı kökenli sistemlerin doğunun en ücra köşelerine kadar bilinmesi de yüzyıllar önce gerçekleştirilen benzer çalışmalar ile sağlanmıştı. Bugün hepimizin bildiği pek çok tabir ve yaratık aslında Orta Asya bozkırlarından bu yana anlatılan hikayeler ve masallarla kulağımıza işlenmiş. Türk mitolojisi çevresindeki uluslardan da etkilenerek ortak yaratıklar ve masallar yaratmıştır elbet, hatta tüm dünyada geçerliliği olan kıyamet ve sonrasında Dünya üzerine yayılacak kötücül yaratıkları hepiniz duymuşsunuzdur. Bu yazımızda kökeni atalarımızın hikayelerine dayanan evren sistemindeki ruhları tanıyacağız. Haydi, okuyalım!
-
1 Ülgen
Türk mitolojisinde yaratıcı Tanrı olarak gösterilen Ülgen’i İskandinav mitolojisindeki Odin’e benzetmek yanlış olmaz. Cezalandırmak istediğinde yıldırımlar saçan ve fırtınalar koparan bu Tanrı’yı, Gök Tanrı ile karıştırmamakta yarar var. Ülgen’i daha çok insanlaştırılmış yaratıcı olarak görebilirsiniz. Hayvanların vücutlarının çeşitli parçalarını, otlakları ve ateşi yaratan bu tanrının iyimser olduğunu da belirtmek isteriz.
Ay, Güneş ve yıldızların arkasında yaşayan Ülgen’in yedi oğlu ve dokuz kızı vardır. Şamanların ona ulaşabilmek için üçer yıl arayla yapılan ayinler düzenledikleri ve ona ulaşmak için çeşitli katmanların aşılması gerektiğini biliyoruz. Şunu da belirtelim, şu ana kadar hiçbir şaman tüm katmanları geçip Ülgen’e ulaşamamıştır.
-
2 Yayık
Ülgen’in insanları koruma ve canlıları besleme görevini verdiği Yayık, aynı zamanda şamanların kurbanlarını taşımakla da yükümlüdür. Yayık’ın çağrılması, ona yiyecekler ve kurbanın sunulması şaman ayinlerinde önemli yere sahiptir.
-
3 Utkuuçı
Türk mitolojisinde insanlar ile Ülgen arasında ulaklık yapan bir başka ruh da Utkuuçı’dır. Ülgen’e ulaşmak isteyen şamanın kurbanını Ülgen’e taşıyan Utkuuçı sayesinde şaman bir katmanı daha geçerek bu yolda ilerlemiş olur.
-
4 Ürün Aar Toyon ve Ürün Arıh Hotun
Bu iki karakter Saha Türkleri’ne ait mitolojide dünyadaki insanların yaratıcısı ve insanlara hayatlarını düzenlemeleri için kurallar öğreten tanrılardır. Ürün Aar Toyon ulu tanrıyken Ürün Arıh Hotun karısı ve dünyayı ısıtan, temizleyen Güneş olarak anılıyor. Bu arada hotun ile hatun arasındaki benzerliği ve etimolojik olarak karısı anlamında kullanıldığını fark etmişsinizdir.
-
5 Dohsun Duyar
Saha veya Yakut Tükleri’nin mitolojisinde üst dünyada hem iyi hem de kötü varlıklar bulunuyor. Kötü varlıkların en bilinenlerinden biri ise Dohsun Duyar veya Toksun Han ismiyle biliniyor. Yarı insan yarı şeytan olan bu varlık, eli ve ayağı olmayan keçi benzeri ruhsal bir varlıktır. Alnında bir gözü olan Dohsun Guyar üç ayaklı bir ata binmektedir. Biliyoruz, şu an hayal etmesi güç ve korkunç bir varlık anlatıyoruz. Toksun Han da göreni delirtecek ve ruhsal eziyete uğratacak şekilde bir varlık olarak betimleniyor.
0 Yorum