Bilişsel esneklik, hayatta karşımıza çıkan rutin dışı olaylara ve durumlara karşı verdiğimiz tepkinin adı olarak bilinmektedir. Hayat her zaman beklediğimiz yönde akmayabilir. Günlük rutinlerimiz ve yaşadığımız durumlar değişikliğe uğrayabilir. Toplantıların beklenmedik bir biçimde uzaması, buluşmak için randevulaştığımız kişinin buluşma yerine geç gelmesi veya gelememesi gibi durumlar zihnimizin yönlendirilmesine ihtiyaç duyar.
Çevresel durumların değişmesi ve onlara vereceğimiz yanıtlar da değişkenlik gösterir. Bilişsel esneklik kabiliyetimiz, aynı anda birden fazla sorumluluğu almamıza, yeni önerileri değerlendirebilmemize, eski çözüm yollarını yeni sorunlara uygulayabilmemize ve aynı anda birden çok kavram hakkında düşünce üretebilmemize yardımcı olur.
Kişilerin bilişsel esneklik kabiliyetleri manuel araçlara benzetilebilir. Manuel araçta aracın devrine göre vites değişikliği uygulanır. Hıza göre yapılan vites değişikliğini etkileyen pek çok yol faktörü vardır. Bunlara uyum sağlamak bilişsel esneklik yetenekleri ile benzetilebilir. Olaylara olumlu yönlerinden bakma yetisi olarak da adlandırılabilecek bu yeti, kendimizi gelişen olumsuz durumlardan olumlu durumlar yaratarak durumdan karlı çıkarma becerisidir. İptal edilen bir hafta sonu tatiline üzülmek yerine dinlenmek için kendinize zaman kaldığını düşünmek bunu açıklayacak bir örnek olacaktır.
Bilişsel esnekliğin önünde duran engeller nelerdir?
Karşılaşılan yeni olayları mevcutta bulunan kategorilerimize göre belli bir sınıfa koymak her zaman kolay olmayabilir. Kişinin geçmişte yaşadığı olaylar ve sonrasında gelişen kanıları şimdi yaşanılanları anlamlandırmasında en büyük etkendir. Bir şehir gezisinde o şehirle ilgili yaşanılan olumsuz bir durum, daha sonra o şehir hakkında hep olumsuz düşünmeye neden olabilir. Mevcut bilgilerimiz ile bilişsel tasarruflar yapsak bile yeni durumların özel dikkat gerektirdiği unutulmamalıdır.
Aynı rahatsızlıkları yaşayan kişilerin hekimler tarafından tekrar tekrar incelenmesine gerek yoktur. Rutin tedavi protokollerinin uygulanması çoğu zaman yeterli olacaktır. Ancak bazı hastaların özel dikkat gerektirmesi karşılaşılabilecek ender durumlar olarak gösterilebilir. Günümüzde yaşanılan bilgi bombardımanları, iletişim araçları sayesinde bizleri yeni fikirler üretmeye kapatmaktadır. Maruz kalınan enformasyon yoğunluğu zihinlerimizin dolmasına ve yeni öğrenme yollarının kapanmasına neden olabilmektedir.
Bilişsel esneklik nasıl daha iyi hale getirilir?
Net olmak, bazı konularda gerekli bir tutum olarak karşımıza çıkar. Zaman zaman katı olmak ve karşılaşılan sorunlara net yanıtlar bulmak kişinin sorunları daha kolay halletmesini sağlayabilir. Bilişsel esneklik kavramı zamanla ve pratikle gelişebilecek bir davranış ve tutumdur. Günlük rutinlere alternatif yollar ekleyerek bilişsel esneklik becerilerinizi geliştirebilirsiniz. Kişilerin karşılaştıkları zorlu durumlar da bilişsel esneklik yetilerinin gelişmesine katkı sağlar.
Zihnin kalıplarının gelişmesine neden olacak aktiviteleri hayata sokmak bilişsel esnekliği arttıran bir başka yol olarak görülebilir. GPS kullanımı yerine gidilecek yeri insanlara sormak veya yapacağınız tarifte eksik malzeme olması nedeniyle bambaşka bir tarife yönelmek gibi aktiviteler bu yönünüzün gelişimini destekleyecektir. Yeni deneyimlere açık olmak ve kalıplaşmış düşünce biçimlerinden uzak durmaya çalışmak sizlerin daha esnek bilişsel bir düşünce yöntemi geliştirmesine katkı sağlayacaktır.
0 Yorum