Asteroit Nasıl Keşfedilmiştir?

Asteroitlerin keşfi, gezegenlerin matematiksel bir sıraya göre düzenlendiğini ancak Neptün’ün keşfi ile geçerliliğini yitirdiğini öngören Titius-Bode yasası sayesinde başladı. Bu formül J. D. Titius tarafından 1766'da ve J. E. Bode tarafından 1778'de belirtilmiştir. 1801 tarihinde Ceres, Giuseppe Piazzi tarafından formülün öngördüğü mesafede keşfedildi ve başlangıç olarak yeni bir gezegen kabul edildi. Ancak zamanla aynı yörüngelerde farklı gök cisimleri de keşfedildi. İngiliz bilim adamı Sir William Herschel tarafından 1802'de 1 Ceres ve 2 Pallas'ı tanımlamak için önerilen bir kavramdı. Mars ve Jüpiter'in yörüngeleri arasında keşfedilen daha sonra Mars'ın ve hatta Jüpiter'in yörüngesinin ötesine geçen çok sayıda küçük nesneyi kapsayacak şekilde genişletilir.

İngiliz astronomi terminolojisindeki yeni bir gelişme, uzun zamandır yaygın olarak kullanılmayan küçük gezegenler kavramını yine pratik nedenlerle yeniden canlandırma girişimidir. Güneş sistemi üyelerinin daha tutarlı bir şekilde sınıflandırılması için atılan bu adım, gezegenler ve göktaşları dışındaki tüm nesnelerin tek bir çatı altında toplanması esasına dayanmaktadır. Ancak asteroidleri ve Neptün’ün ötesinde nesneleri de kapsayacak şekilde genişletilen bu kavram Türkçe çevirisi açısından sorun yaratmaktadır. Türkçeye çevirebilecek küçük gezegenlerin tanımı, "asteroid" kelimesiyle eş anlamlı olan küçük gezegen kavramı ile örtüşmektedir.

Gezegenlerin iki gruba ayrıldığını görmek için Güneş sisteminin haritasına bir bakış yeterlidir. Amatör Macar astronom Baron Von Zach'in girişimiyle bir gözlemci grubu "Gezegen Avcıları" derneğini kurdu. Dernek üyeleri düzenli bir araştırma yöntemi aradılar. 1 Ocak 1801 yılında Palermo’da, yeni bir yıldız kataloğu için gözlemlerini yaparken, Piazzi yeni bir gök cismi ile karşılaştı ve aranan gezegenin bu olduğu ortaya atıldı. Bode yasasına göre Güneş'in etrafında dönen bu gezegen, Ceres olarak adlandırıldı.

Ancak, "Gezegen Avcıları" bu göksel bedeni aranan gezegen için yeterli bulamadılar. Ceres tam olarak bir gezegen boyutunda olmadığından başka gezegenlerin de bulabileceğini önerdiler. 1802-1808 arasında üç gezegen (Pallas, Vesta ve Juno) daha bulundu. Sonra başka gezegen olmadığına inanan "Gezegen Avcıları Birliği" dağıldı. Ancak, 1845'te Alman amatör gökbilimci Hencke, beşinci asteroid keşfetti ve 1848'den sonra her yıl birkaç küçük gezegen bulundu. Çağımızda asteroitler otomatik bilgisayarlı sistemler tarafından tespit edilmektedir.

Asteroid kuşağının en büyük gövdesi, aynı zamanda bir cüce gezegen olarak da sınıflandırılmış ilk asteroit olan Cerestir. 952 kilometre çapındaki Ceres tek başına tüm asteroid kuşağı kütlesinin üçte birini oluşturuyor. En büyük ikinci ve üçüncü asteroitler, Pallas ve Vesta'nın çapında 500 kilometreyi aşıyor. Asteroit kuşağındaki en büyük dördüncü nesne olan 10 Hygiea, ilk astroiddir. 48 yıl sonra, 1849 tarihinde keşfedilir. Bu gök cisimlerinin hiçbiri, kütle atmosferini taşıyabilecek bir boyuta ulaşamaz. Birçoğu birkaç yüz metrelik kütlelerdir ve en büyüğü dışında küre şeklini alacak kadar yerçekimine sahip değildir.